«Եթե մեր գիտաշխատողները ցածր աշխատավարձով գալիս են աշխատանքի, ուրեմն նրանք իրոք գիտությանը նվիրված մարդիկ են»

ԱՌԿԱ ԱՇԽԱՏԱՎԱՐՁԸ ՎԱՅԵԼ ՉԷ ԳԻՏԱՀԵՆՔ ՈՒՂՂՈՒԹՅՈՒՆ ՈՐԴԵԳՐԱԾ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆԸ

Հայաստանի Հանրապետության գիտության ասպարեզի զարգացման 2011-2015 և 2016-2020 թվականների ռազմավարությունը միտված է ապահովելու գիտության ոլորտի դինամիկ և նպատակաուղղված զարգացումը: Ըստ այդմ՝ մինչև 2020 թվականը Հայաստանում գիտության ֆինանսավորման ծավալները պետք է հասցվեն եվրոպական միջին ծավալներին: Մեր հանրապետությունում գիտական ասպարեզի պատասխանատուները չեն թաքցնում, որ ոլորտում առկա են բազմաթիվ խնդիրներ, որ վաղուց ժամանակն է ձևակերպելու թիրախները և մշակելու դրանց վերացման մարտավարությունը:
Իրականությունն այն է, որ մենք սահմանափակ ռեսուրսներով երկիր ենք, և քանի որ տասնամյակներ շարունակ Հայաստանում գիտությունը գտնվել է զարգացման բարձր մակարդակի վրա, ուստի այսօր ֆինանսապես շատ ավելին պետք է տրամադրվի գիտությանը: 2017 թ. պետական բյուջեի նախագծով գիտության բնագավառի ծախսերը կազմում են շուրջ 14425,4 մլն դրամ, գիտատեխնիկական գործունեության համար նախատեսվել է շուրջ 14264,8 մլն դրամ, գիտաշխատողների գիտական աստիճանների համար հավելավճարների ընդհանուր ֆինանսավորումը կազմում է 840,3 մլն դրամ, իսկ աշխատավարձերի համար տրամադրված գումարների մասին հստակ որևէ տվյալ չկա:

Ֆինանսական խնդիրը, առհասարակ, գիտնականների համար ամենացավոտ հարցն է։ Գիտաշխատողի նվազագույն աշխատավարձը 55-60 հազար դրամ է, իսկ միջին աշխատավարձը՝ 70-100 հազար դրամ: Սակայն գիտության ասպարեզում նման աշխատավարձը վայել չէ գիտահենք ուղղություն որդեգրած կառավարությանը, և հնարավոր չէ գիտնականից սպասել անխոնջ աշխատանք:
Ցածր աշխատավարձ ստացող ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիայի գիտաշխատողները վստահեցնում են՝ իրենց սոցիալական վիճակը նախանձելի չէ։ «Այսօր գիտաշխատողի և հավաքարարի աշխատավարձը հավասարվել է, ու գիտնական լինելու կոչումը այդքան էլ չի ուրախացնում,- ասում է կենսաբանական գիտությունների թեկնածու, ԳԱԱ միացյալ արհմիության նախագահ ԿԻՄԱ ՄԻՔԱՅԵԼՅԱՆՆ ու հավելում,- կառավարության որոշմամբ բարձրացվել է պետական համակարգի աշխատողների աշխատավարձը, մինչդեռ գիտաշխատողների աշխատավարձը մնացել է նույնը»: Գիտությունն ու կրթությունը արժևորվում են նաև աշխատանքի դիմաց վարձատրության չափով, մինչդեռ նվազագույն չափով վարձատրությունը վիրավորական է նրանց համար, ովքեր տասնամյակներ շարունակ, գուցե և ողջ կյանքում նվիրվել են գիտությանը:
«Իրատեսի» հետ զրույցում Կիմա Միքայելյանը նշեց, որ թեև ԳԱԱ միացյալ արհմիությունը զբաղվում է գիտաշխատողների սոցիալական և իրավական հարցերով, այնուհանդերձ խնդիրների շարքում գերակշռում է սոցիալականը:

Գիտությունների ակադեմիան միայն Բաղրամյան 24-ում գտնվող շենքը չէ՝ իր ակադեմիկոսներով, թղթակից անդամներով ու նախագահությամբ: Իրականում այն 31 ակադեմիական ինստիտուտների ցանցն է՝ իր 3700 գիտաշխատողներով: Եվ քանի որ ցանցում ներառված գիտահետազոտական ինստիտուտները գտնվում են Երևանից դուրս, ուստի աշխատավայր հասնելու համար գիտաշխատողի աշխատավարձի զգալի մասը հատկացվում է տրանսպորտին:
«Եթե մեր գիտաշխատողները այս ցածր աշխատավարձով գալիս են աշխատանքի, դա գալիս է իրենց դաստիարակությունից, հին կրթությունից, ուրեմն նրանք իրոք գիտությանը նվիրված մարդիկ են: Մեր գիտական մտքի հին կորիզն ունի գիտելիքների իր բանկը, իր իմացությունը, որը պետք է պահպանել և կիրառել ըստ անհրաժեշտության»,- համոզված է Կիմա Միքայելյանը:

Ինստիտուտում աշխատելու հարցում երիտասարդների շահագրգռվածության պակասը Կ. Միքայելյանը բացատրում է ոչ միայն երկրում գիտաշխատողի հեռանկարի բացակայությամբ, այլև ցածր աշխատավարձով: Նրա խոսքով այսօր երիտասարդ գիտնականներն այդ աշխատավարձով չեն աշխատում, կրթություն են ստանում ու հեռանում երկրից:

ՀԱՎԵԼԱՎՃԱՐԸ ԳԻՏՆԱԿԱՆԻՆ ՏՐՎՈՂ ՆՇԽԱՐ Է

Կիմա Միքայելյանի փոխանցմամբ՝ խորհրդային տարիներին թոշակի անցած վաստակաշատ գիտնականները տարվա ընթացքում մեկ անգամ ԽՍՀՄ-ի ողջ տարածքով անվճար շրջագայելու արտոնություն ունեին, սակայն խորհրդային կարգերի փլուզումից հետո գիտնականին տրված այդ արտոնությունը համարվեց շռայլություն: «Գիտնականին թողեցին չնչին թոշակի հույսին՝ 40 հազար դրամից մինչև 60-65 հազար դրամ, հաշվի առնելով միայն աշխատանքային ստաժը: 2005 թ. մենք դիմեցինք կառավարությանը՝ տրամադրվող հավելավճարների և այն աշխատավարձին միացնելու խնդրանքով»,- ասաց Կ. Միքայելյանը:
ՀՀ կառավարության որոշմամբ 2008-ից գիտական աշխատողների (գիտության թեկնածուների և դոկտորների) համար սահմանվել էին 10 և 20 հազար դրամ հավելավճարներ: 2015 թ. կառավարության մեկ այլ որոշմամբ գիտության թեկնածուին տրվող հավելավճարը սահմանվեց 25 հազար դրամ, գիտության դոկտորինը՝ 50 հազար դրամ:
ԳԱԱ միացյալ արհմիությունը ամիսներ առաջ դիմեց կառավարությանը գիտական աստիճան ունեցող անձանց հավելավճարը թոշակի գնալու դեպքում կենսաթոշակին ավելացնելու խնդրանքով: Արձագանքելով ԳԱԱ միացյալ արհմիության առաջարկին, սույն թվականի հուլիսի 31-ին ՀՀ կրթության և գիտության նախարարի թիվ 839-Ա/2 որոշմամբ հանձնարարվել է վերոնշյալ հարցի քննարկման համար ստեղծել հանձնաժողով:

ԱՐՀՄԻՈՒԹՅԱՆ ԱՇԽԱՏԱՆՔԸ ՆՈՒՅՆՊԵՍ ՍՏԵՂԾԱԳՈՐԾԱԿԱՆ ԱՇԽԱՏԱՆՔ Է

ՀՀ գիտությունների ակադեմիայի արհմիության միացյալ կոմիտեի կազմում ընդգրկված 31 գիտահետազոտական ինստիտուտներն ունեն արհեստակցական կազմակերպություններ, որոնց անդամակցում են համակարգի բոլոր 3700 աշխատակիցները: Կոմիտեին կից գործում է ինստիտուտների արհկոմների նախագահներից կազմված խորհուրդ:
ԳԱԱ արհմիության միացյալ կոմիտեն գործնականում արձագանքում է գիտաշխատողների առջև ծառացած աշխատանքային, սոցիալական ¥հանգստի, առողջության¤ և իրավաբանական բազմաբնույթ խնդիրներին: Բազմաթիվ հարցեր լուծվել են նաև Հայաստանի կրթության և գիտության աշխատողների ճյուղային հանրապետական միության նախագահ Գրիգոր Ղարիբյանի աջակցությամբ:

«Ակադեմիայի ղեկավարությունը մշտապես ականջալուր է գիտաշխատողների աշխատանքային պայմանների և շահերի պաշտպանությանն առնչվող հարցերին, որոնք պարբերաբար ներկայացվում են արհմիության միացյալ կոմիտեի կողմից: Մեր կոմիտեի գոյությունը պայմանավորված է նաև արհմիությունների հանդեպ գիտաշխատողների հավատով ու վստահությամբ»,- ասում է Կ. Միքայելյանը:
Ըստ նրա, արհմիությունների աշխատանքը նույնպես ստեղծագործական աշխատանք է, քանի որ բազմաթիվ լիազորություններից զրկված արհմիությունը թևաթափ չի եղել, այլ շարունակում է նորանոր ուղիներ փնտրել գիտաշխատողների ու նրանց ընտանիքների սոցիալական խնդիրների լուծման համար:

«Մեր ժողովուրդն ունի գիտության մեծ ավանդույթներ և չպետք է երես թեքել դրանցից, այլ պետք է փնտրել ու վեր հանել մեր ազգային ավանդույթները, որոնք կպահպանեն մեր դեմքը համաշխարհային գիտության մեջ, իսկ դրա համար պետք է գնահատել գիտաշխատողի ստեղծագործական միտքն ու նրա աշխատանքի համար ստեղծել բարենպաստ պայմաններ»,- զրույցի վերջում ասաց Կիմա Միքայելյանը:

Անուշ ՆԵՐՍԻՍՅԱՆ

Սկզբնաղբուրը՝ http://www.irates.am/hy/1504836151

ՍՈՑԻԱԼԱԿԱՆ ԳՈՐԾԸՆԿԵՐՆԵՐ

ՀՀ աշխատանքի եվ սոցիալական հարցերի նախարարություն

Հայաստանի Գործատուների Հանրապետական Միություն

ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՀԱՄԱԳՈՐԾԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆ

Արհմիությունների համընդհանուր կոնֆեդերացիա

Արհմիությունների միջազգային կոնֆեդերացիա

Աշխատանքի միջազգային կազմակերպություն